Vier kunstenaars
Vier kunstenaars maakten naar aanleiding van hun ervaringen een kunstwerk: De theatervoorstelling Soms sneeuwt het in april, gaat over het traject van zwanger willen worden naar het loslaten en accepteren van een verlangen dat niet vervuld wordt. ……………….De film La Holandesa begint op het moment dat de hoofdpersoon moet leren leven met het altijd onvervuld blijven van haar verlangen naar een kind. En……………..(Aan te vullen met 3 kunstenaars, te weten Tjitske Jansen en Lotte van Lieshout….)
Uit de taboesfeer en universeel
Ongewenste kinderloosheid wordt gauw als te zwaar gezien om aan een publiek voor te schotelen. Dit, terwijl iedereen op een gegeven moment te maken krijgt met het wel of niet willen krijgen van kinderen. En als het bij jou allemaal op een natuurlijke manier wil lukken dan ken je vast iemand in je directe omgeving bij wie het niet zo vanzelfsprekend is. Stichting Stuifmeel wil een ode brengen aan alle mensen met een (onvervulde) kinderwens. Het is hoog tijd dat het uit de taboesfeer komt, bespreekbaar gemaakt wordt en mensen nieuwe inzichten geeft. Kunst is daarvoor hét middel.
Tegelijkertijd wil Stichting Stuifmeel dit thema universeler maken. Bij onvervulde verlangens komen grote levensvragen op tafel, vragen over de zin van het bestaan komen onherroepelijk naar boven. Ook mensen met andere onvervulde verlangens zijn welkom. Wat doet verlangen met een mens? Hoe maakbaar is een droom? Aan maakbaarheid kleeft een gevoel van controle. Het suggereert dat je iets voor elkaar kunt krijgen als je maar een bepaald stappenplan volgt. De werkelijkheid laat zich echter maar tot op zekere hoogte vormgeven. Het boetseren van een bloemenvaas wil de meesten nog wel lukken. Maar bij het maken van een vaas bepalen externe factoren, waar je geen invloed op hebt, hoe de vaas er uiteindelijk uit komt te zien. Bij grote menselijke zaken, als diepgevoelde verlangens, spelen externe factoren een nog grotere rol. Je hebt als persoon niet alleen de controle, maakbaarheid is altijd afhankelijk van dingen buiten jouw macht om. Maakbaarheid is een illusie.
Ethische kwesties komen hierbij ook aan bod. Hoe ver ga je om je verlangen vervuld te krijgen? De tijd dat baby’s kant en klaar uit het laboratorium komen, lijkt nabij. Vroeger was het zo dat je je verdriet gewoon moest dragen als je onvruchtbaar bleek. Nu zijn er allerlei mogelijkheden om daar iets aan te doen. Van IVF tot co-ouderschap tot draagmoeders. Niet altijd even succesvol. Hoe ver wil je daar in gaan? Straks kun je met je eigen DNA een kind maken in een cocon, ook een vrouw van 90 kan dan nog kinderen krijgen.
‘Gelukkig zijn’ is ook zo’n ‘maakbaar onderwerp’. Het is een opdracht van het leven om te streven naar ‘gelukkig zijn’. Je móet het zijn, en of je het bent of niet, heb je zelf in de hand. Maar wat te doen met rotdagen en ongelukkige spelingen van het lot? Dick de Wachter zegt: “We kunnen beter leren leven met onze littekens en mislukkeling en daar dan op een of andere manier zin aan weten te geven. De kunst is ongelukkig te zijn!” En Koerselman zegt: “De zin van het leven is misschien wel het hebben van een bepaald soort nederigheid. Het gaat er uiteindelijk niet zo heel erg om wie je bent, maar meer in hoeverre je kan relativeren over je eigen bestaan en je eigen verlangens. Als je die met een korreltje zout neemt, dan wordt het leven vanzelf wat draaglijker.”
Universele werken
De kunstenaars tillen hun werk ook uit boven het persoonlijke verhaal van ongewenste kinderloosheid. Viève Buijs van Soms sneeuwt het in april wil het publiek meegeven dat je na het loslaten van een onvervulde wens, door bewust te rouwen het leven bewust kunt terugpakken. “Het leven is een soort grote les van dingen aangaan die op je pad komen. Leer het leven dat je hebt liefhebben en haal er zoveel mogelijk uit, ook als er dingen gebeuren die niet zo horen te gaan.” Ze wil het publiek ook een besef meegeven van dat het leven niet maakbaar is: “In deze tijd waarin men soms denkt dat alles maar planbaar is, dient men zich bewust te zijn van het toeval of het noodlot. En zich af te vragen of maakbaarheid wel wenselijk is. Hoe ver ga je mee in de medische supermarkt van hormonen, pillen, spuiten en diepvrieseieren?”
………….(aan te vullen met nieuwe kunstenaars….)
De hoofdpersoon in Daan Gielis’ La Holandesa probeert het leven weer op te pakken nadat ze begint te begrijpen dat haar verlangen onvervuld zal blijven. Ze doorloopt de stadia die mensen vaker bij diepe rauw doorlopen: Eerst ontkent ze, dan wordt ze boos, dan zet ze de realiteit naar haar hand, dan volgt het echte verdriet en het eindigt uiteindelijk met aanvaarding. De vraag “Hoe sta je weer op als je zoiets ergs overkomt?” is iets universeels. De film gaat over veerkracht en fantasie. “Ook al gaat je grootste wens niet in vervulling, je kunt ook een aantrekkelijke vrouw zijn zonder moeder te zijn.” Vind je doel elders, richt je pijlen op een ander levensgeluk: “Er zijn andere manieren om een kind op de wereld te zetten.”
Stichting Stuifmeel wil graag een dag organiseren waar onvervulde verlangens bespreekbaar gemaakt worden. De kunstwerken maken het onderwerp op een inspirerende en toegankelijke manier invoelbaar. Het publiek ervaart de kunst op een dieper niveau doordat er raakvlakken zijn met het eigen leven. De maaksters zijn aanwezig en gaan in dialoog met het publiek tijdens een panel. Het wordt hierbij geprikkeld door vragen als: “Ben je verantwoordelijk voor je eigen geluk?”, “Hoe ver mag je gaan om je wens te vervullen?”, “Wat zegt dit over de maatschappij?”, “Hoe is het om iets te missen dat er nooit gaat komen?”, “Is alles bespreekbaar aan de koffietafel, wat zijn de schijnbare regels?”
Stichting Stuifmeel 